Wat is het verschil tussen biseksueel, panseksueel en bi+?
Wat is bi of biseksueel?
Biseksuele mensen vallen op mannen en vrouwen, of op meer dan één gender. Hoe iemand biseksualiteit ervaart en omschrijft, kan per persoon verschillen. Zo vallen de meeste biseksuele mensen niet evenveel op mannen en vrouwen. Een biseksueel persoon kan zich bijvoorbeeld romantisch aangetrokken voelen tot mannen en vrouwen en seksueel tot mannen.
Biseksueel is één van de labels die valt onder de bredere term bi+.
Wat is pan of panseksueel?
Iemand die panseksueel is, valt op mensen ongeacht gender of geslacht. Vaak geven mensen dan aan dat zij ‘op mensen vallen’. Panseksueel is één van de labels die valt onder de bredere term bi+.
Wat is bi+?
Bi+ is een brede term voor iedereen die op meer dan één gender kan vallen. Je valt bijvoorbeeld op mannen én vrouwen. Of je valt op mensen, of op non-binaire mensen en vrouwen. Sommige mensen geven deze gevoelens een label als biseksueel, panseksueel of queer, maar veel bi+ mensen labelen zichzelf ook helemaal niet. Je hoeft jezelf dus niet bi+ te noemen om bi+ te zijn.
Seksuele diversiteit
Er zijn 1,7 miljoen bi+ personen in Nederland. Toch blijven veel bi+ mensen onzichtbaar. Dit kunnen we uitleggen aan de hand van het onderstaande model over seksuele oriëntatie.
Seksuele oriëntatie bestaat uit drie onderdelen. Aantrekking gaat over tot wie je je aangetrokken voelt, romantisch en/of seksueel. Gedrag gaat over met wie je relaties hebt, wie je date, met wie je seks hebt. De laatste cirkel, identiteit/zelfbenoeming, gaat over de labels die je gebruikt om je gevoelens een naam te geven.
Voor mensen die op één gender vallen, bijvoorbeeld heteroseksuele of homoseksuele mensen, overlappen deze drie cirkels vaak. Een vrouw, die alleen op vrouwen valt (aantrekking), is in een relatie met een andere vrouw (gedrag) en noemt zichzelf lesbisch (identiteit). Dan overlappen alle cirkels. Bij een andere vrouw, die ook in een relatie met een vrouw zit, maar zichzelf panseksueel noemt en gevoelens heeft voor meerdere genders, overlappen deze cirkels niet volledig. Zo kan er een aanname gedaan worden op basis van haar relatie dat ze lesbisch is, terwijl ze niet alleen gevoelens heeft voor vrouwen. Een vrouw in een relatie met een andere vrouw kan dus lesbisch zijn, maar ook bi+.
“Wat ik belangrijk vind om te benadrukken is dat er geen criteria zijn om bi+ te zijn. Als jij je daarmee het beste identificeert is dat voldoende. Je hoeft niet een verleden te hebben met mensen van verschillende genders of überhaupt een relatie te hebben gehad. Wat jouw relatiestatus ook is, jouw seksualiteit verandert daar niet door!”
– Nadine (hen/zij), Bi+ Nederland ambassadeur
(bron: https://biplus.nl/nadine/)
Labels
De ervaringen van bi+ mensen is heel verschillend. Zo noemen sommigen bi+ mensen zichzelf bi, pan, queer, fluïde, en labelen andere bi+ mensen zich helemaal niet. Bi+ mensen gebruiken ook geregeld meerdere labels, bijvoorbeeld omdat labels zoals panseksueel niet altijd bekend zijn bij anderen. Soms noemen bi+ mensen zichzelf ook homo, hetero, of lesbisch. Bijvoorbeeld omdat ze niet open durven te vertellen over hun bi+ zijn. Of omdat de partner wil dat iemand er niet over praat. De relaties van iemand zeggen dus niets over iemands seksuele oriëntatie, zoals hierboven is toegelicht. Ook hoef je geen ervaringen te hebben gehad met een bepaald gender om jezelf bi+ te noemen.
“Nu weet ik dat ik panseksueel ben, maar afhankelijk van de context en of de gesprekspartner wissel ik tussen begrippen als biseksueel, queer en omniseksueel. Daarom vind ik bi+ een fijne term, omdat er zoveel onder kan vallen en het voor veel mensen kan verschillen.”
– Roos (zij/haar), Bi+ Nederland ambassadeur
(bron: https://biplus.nl/roos/)
Monoseksuele norm
Met 1,7 miljoen bi+ mensen in Nederland is dit de grootste groep binnen de lhbti+ gemeenschap. Toch blijven bi+ mensen vaak onzichtbaar en krijgen bi+ mensen te maken met stereotypen en vooroordelen, zowel vanuit heteroseksuele als homo/lesbische mensen. Deze komen voort uit de monoseksuele norm. Dit is de aanname dat je maar op één gender valt, ofwel dat je hetero of homo/lesbisch bent.
Zo melden bi+ mensen dat hun seksuele oriëntatie minder vaak serieus wordt genomen dan monoseksuele mensen (dus hetero, homo en lesbische mensen). Ook wordt bij 43% van de bi+ mensen hun seksuele oriëntatie niet geloofd (Baams et al., 2021). Soms wordt het gezien als een fase of dat het gewoonweg niet bestaat. De monoseksuele norm zorgt ervoor dat bi+ onzichtbaar is en wordt gehouden. Dit heet bi+ uitwissing. Een voorbeeld is de aanname dat een vrouw die eerst een relatie had met een man en daarna met een vrouw van een hetero oriëntatie naar een lesbische oriëntatie is veranderd, terwijl ze net zo goed altijd bi+ kan zijn geweest. Bi+ uitwissing vergroot de maatschappelijke onzichtbaarheid van bi+ mensen. Hierdoor kan het voor mensen met bi+ gevoelens en ervaringen moeilijker zijn om juist wél open en zichtbaar te zijn. Ze blijken in het dagelijks leven daadwerkelijk minder vaak open over hun seksuele oriëntatie, waardoor ze gemakkelijk incorrect worden aangezien voor hetero óf lesbisch/homo. Zo is er sprake van een vicieuze cirkel. Dat terwijl er zo’n grote, diverse groep van bi+ mensen is in Nederland, met allerlei verschillende achtergronden, leeftijden, genders, etc.
“Als je van jezelf weet dat er meer dan één manier is voor liefde, dan snap je dat dat eigenlijk voor alles geldt. De wereld is zoveel mooier als je niet uitgaat van of-of maar van en-en. Zoveel mensen, zoveel manieren om te leven.”
– Marijn (hij/hem), Bi+ Nederland ambassadeur
(bron: https://biplus.nl/marijn/)
Bij bi+ mensen worden vaak aannames gedaan over hoe zij hun relaties vormgeven. Seksuele oriëntatie is dus op wie je valt, in het geval van bi+ mensen dus op meer dan één gender, en gaat niet over hoe je relaties vormgeeft. Net als in zelfbenoeming en aantrekking, zijn bi+ mensen net zo verschillend in het vormgeven van hun relaties als monoseksuele mensen.
Meer weten over bi+? Kijk dan op de website van Bi+ Nederland: www.biplus.nl.
